Euskara sareko buztan luzean

Iragan astean sareko buztan luzearen printzipioa azaldu genuen. Chris Andersonek azaldutakoaren arabera, Amazonek gehien saltzen diren liburuak baino diru gehiago ateratzen du ezezagunagoak diren milaka goiburuak saltzen. Milioika web orrialdek osatutako sarean, gehien ikusten direnek baino askoz bisita gehiago jasotzen dituzte ozeano erraldoia osatzen dituzten orrialde galduek, denak batuz gero. Buztan luzea Interneteko eduki ez masiboak edo irakurle gutxi duten edukiak dira, web orrialdeak nagusiki baina baita abestiak, argazkiak eta bideoak ere. Dena sartzen da sarean, gero eta bideo, argazki eta testu gehiago baitaude, oso lagun gutxik ikusiko dituztenak barne. Euskaraz dagoen guztia buztan luze horren baitan kokatzen da Interneten. Ez du irakurlego masiboa, baina potentziala badu, mikropublikoak eta denbora, baliagarria bilakatuko dutenak.

Mikropublikoen unibertso txiki honetan, Luistxo Fernandezek bere bitakoran dioenez, “denok izango dugu etorkizunean gure 15 harpidedun” fidelez osatutako irakurlego txikia, denon esku egongo baita sarean zeozer esatea, idaztea. Eredu zaharrean masa hedabideak daude, norabide bakarrekoak eta feedback-erako aukera ttiki bat. Sareko komunikazioa, berriz, gero eta gehiago da elkarrizketa, norabide anitzekoa eta maila berekoa, horizontala. Baina merezi du mikropubliko batentzat idazteak? Galdera hori egiten dute egun sareko hizkuntza nagusietan baina irakurle gutxirentzat idazten duten askok.

Baina galdera hori egin eta erantzun ere egin dugu euskaldunok azken urteotan, sarea sortu aurretik ere. Erantzuna baiezkoa zen orduan eta, zergatik ez, sarearen aroan. Beste hizkuntza batzuetan erabateko garrantzia dute audientziek eta berehalako etekinari erreparatzen zaio gehienbat. Euskararen kasuan, hizkuntza gorpuztea da lehentasuna, sarean edukiak jarriz, ekonomikoki errentagarria izango ez den arren.

Edukiak sartzeari ekin behar diogu euskaldunok sarean, kualitatiboki ezinbestekoa dugu eta oso garrantzitsuak izango dira eduki horiek etorkizunean gure hizkuntza bizia eta gorpuztua izan dadin. Berehala barik, epe ertain edo luzean “amortizatzen” da nolabait euskaraz eginiko testua, Googlen indexatua badago, testu horretxen bila doazenek irakurriko dutelako datozen urteotan, kualitatiboki bere garrantzia frogatuko du denborarekin eduki horrek.

Baina beste hizkuntza batzuetako edukiek ere ikusten dute buztan
luzearen balioa. Lehengoan Elena Cabrera weblogger eta kazetariak, berak grabatutako podcast batean gogoeta egiten zuen: kexu zen berak irrati libre batean irratsaioa zuzenean egiten duenean oso lagun gutxik entzuten zutela, baina ondorengo egunetan irratsaioaren mp3 grabazioa 200 bat lagunek eskuratzen zuten saretik.

Gakoa zera da: edukiei, jendeak profita ditzan behar duten forma ematea. Denborarekin osatuko da saio hori beste une batean entzungo dutenen 15 laguneko taldetxoa. Mikropublikoen baitako mikropublikoez askotxo dakigu euskaldunok, horregatik inportantea izango da geuk ere buztan luzearen arauak aplikatzea: dena eskura jartzea (edukiak), prezioak merketzea eta edukiak aurkitzen laguntzea. Geografiak ez du garrantzirik sarean eta banaketarena konponduta dago… Zer gehiago behar dugu?

Hindien adibidea ematen zuen Andersonek, AEBetan 1,7 milioi diren arren, zine areto batean ez dute Bollywood-eko filmik arrakastatsuena emango, ez bailukete aretoa inguruko hindiekin beteko. Truke sareetatik eta Netflix zerbitzutik, ordea, horiek eta dagoeneko zaharragoak diren beste film asko eskuratzen dituzte internautek. Eta hemen sartzen da, euskarara aplikatuz, hortik ahaztuta dauden euskarazko film eta kanta zaharrekin egin litekeena. Euskadiko Filmategiak bere ondare osoa eMulen jarriko balu banaketaren arazoa konponduta legoke, egin beharreko gauza bakarra digitalizazioa da eta hori edozein modutan egin behar dute agiritegi guztiek.

Gauza bera egin daiteke jada fisikoki berrargitaratuko ez diren milaka abesti eta diskorekin. Esaterako, Xoxoak, IZk eta garai bateko beste hainbat euskal disketxek argitara ateratakoa. Akaso noizean behin, azokaren batean, oraindik gordeta zegoen ale zaharren bat salduko da baina gehiagorik ez. Kasu batzuetan ondare hori digitalizatzeko ere ardurarik ez da hartuko eta betirako galduko da. Digitalizatuta egonda ere, lan gehienak inoiz ez dira CD formatoan berrargitaratuko…

Ahanzturaren putzutik ateratzeko Poxpolin metodoa erabil daiteke: Poxpolin zintan zetozen kantei buruz ari naiz. Norbaitek, internautaren batek, digitalizatu eta sarean jarri zituen orain dela hilabete batzuk. Zer lortu du horrekin? Askok berriro entzun ahal izan zituzten Francoren garaian klandestinitatean grabatutako kanta zahar haiek. Behinola entzungo zuten arren, zinta hura galdu eta aukera berriro izango zutenik espero ez zutenean hor agertu zen, sarean, mp3 formatoan, zintaren karatula eta guzti. Entzunda ez zeukaten askok, berriz, bestela sekula ere ezagutuko ez zuten grabaketa eskuratzeko aukera izan dute. Horrelako grabaketa mordoa dago, oraindik sareratu gabe dagoen euskararen buztan luzea osa lezaketenak.

P.D. Gaia aipatzen du testu hau argitaratu ostean Eneko Astigarragak bere Prospektiba blogean. Bertan aurkitu dut Luistxoren beste testu baten erreferentzia, ezagutzen ez nuena, buztan luzearen soziolinguistikari buruzkoa. Interesgarria, halaber, bertan aipatzen den artikulua.Dave Pollard-ek bertan dioenez, Blog irakurrienak (2000 blog/15 milioi orrialde ikuskatuak egunero) ez dira agian gutxien irakurtzen diren 5 milioi blog aktiboak (beste 15 milioi orrialde eguneko) baino askoz boteretsuagoak.