Interneteko buztan luzea

Sarean salmentak ez dira mundu fisikoan bezala arautzen. Liburu eta disko denda tradizionalen salmentetan, esaterako, hit-en kultura dago eta produktuen %20k salmenten %80 dakarrela dioen Paretoren lege famatuak agintzen du. Urtean hainbat ale salduko dituzten tituluak bakarrik aurki daitezke dendetako apalategietan, handienetan ere bai. Interneten, berriz, mikropublikoak eta mikroordainketak daude, stock erraldoia eskura izateko aukera dago eta, gainera, geografiak ez du ia garrantzirik.

Mundu fisikoan, zinema batek film bat erakusteko ziurtatuta eduki behar du aste bitan 1.500 ikuslek sarrera erosiko dutela, bestela ez du etekinik aterako. Edozein dendak ez du disko bat bere apalategietan jarriko urtean gutxienez bi ale salduko dituen esperantzarik ez badu, hori da CDak apaletan okupatuko duen zentimetroa hartzeko eman beharko duen atarramendua. Gauza bera gertatzen da liburu-denda, bideoklub edo kioskoekin. Gainera, balizko bezeroak ingurukoak dira soilik, kilometro batzuren eremuan daudenak zine aretoen kasuan, herrian bertan daudenak bideoklub edo liburudenean.

Merkataritza telematikoan, berriz, lege horiek ez dute balio. Amazonek irabazien gehienak ateratzen ditu urtean oso ale gutxi saltzen dituzten milaka tituloetatik, unean uneko hit nagusietatik baino. Hortik atera da berriki Interneteko buztan luzearen teoria, sareko salmenten balio berezia nabarmendu nahian. Iragan urrian agertu zuen buztan luzearen teoria Chris Andersen-ek, Wired aldizkarian, The long tail izeneko erreportaian eta, geroztik beste hainbat artikulu agertu dira berau indartuz eta sareko beste fenomeno batzuetara egokituz.

Fenomenoa azaltzeko, Joe Simpson mendizaleak 1988an idatzitako Touching the Void liburu xumea hartu zuen adibidetzat Andersenek. Argitaratu zen garaian kritika onak jaso zituen baina ale gutxi saldu ziren, ez zen bereziki ezagutzera eman eta hor amaitu zen bere ospe laburra. Dendetan dagoeneko ez, baina hamar urte beranduago Amazon-en katalogoan geratu ziren ale batzuk, erdi ahazturik. Orduan beste mendizale batek, Jon Krakauer-ek, Into thin air argitaratu zuen, antzeko hizpidea zuen liburu berri eta arrakastatsua. Bat-batean Touching the void hasi zen berriro saltzen, Amazonen softwareak berriarekin batera erostea gomendatzen baizien haren bila zebiltzan internautei. Arrakasta ustekabean etorri zitzaion Simpson-i eta berrargitalpenak egin behar izan ziren. Kritika onak agertu ziren berriro prentsan eta filma ere egin zuten liburuan oinarrituta. Egun, Touching the void askoz ere famatuagoa da berau berpizten lagundu zuena baino.

Amazonen biltegi-apalategi amaigabea eta liburuak batzuk besteekin lotuz gomendioak egiten dituen softwarea izan ziren kasu honetan faktoreak, baina Amazonez gainera, edukien arloko beste negozio eta fenomeno askotara eraman daiteke buztan luzearen teoria hau. Film ez komertzialak edo publiko jakin bati zuzenduak, kasu, ezin dira zine areto batean arrakastaz erakutsi, bere 15 kilometroko inguruan ez baitira nahikoa ikusle izango, hiri handi batean egonda ere. Bideoklub batek ere ez du ekarriko publiko murritz bati zuzendutako filmik, gutxiengo sozial bati zuzendua badago edo –kasu adibideari– bideoklub horren inguruan hiztun gutxi dituen hizkuntza batean badago, zaharregia bada edo, azken finean, gutxieneko atarramendua ateratzea espero ez badu. DVDak Interneten bidez alokatzeko Netflix zerbitzuak, berriz, 40.000 film ditu bere katalogoan. Inongo bideoklubetan aurkituko ez ditugun filmak aurkitu eta eskatu daitezke hemen… Eta askoz gehiago ere izan zitezkeen.

Musikaren aloan adibide argigarria ematen du Andersonek, Ecast enpresak tabernetan nork bere gustoko musika ipintzeko jukebox edo gramolak ezartzen ditu. Horrelakoetan 150.000 abesti baino gehiagoko katalogoan bilatu eta nahi dugun kanta aukera dezakegu. Makina sarearen bidez konektatzen da zerbitzarira eta eskatutako kanta eskuratzen du. Bada, irabazien zati handia azken-azken hit-etatik barik, tropeleko milaka abesti horietatik datorkie, iTunes edo Napster-ekoei bezala. Hau da buztan luzea eta berau sarearen eta egungo merkataritza elektronikoaren ezaugarri bereziei gertatzen da, hainbat faktorek lagunduta.

Mundu fisikoko denda edo bideoklubaren kilometro gutxiko eragin eremua gainditzen dute sarekoek: Amazonek erositako liburua edo Netflix-ek alokatutako DVDa postaz igorriko baitizu. Denden apalategietako eta biltegietako muga fisikoa ere desagertzen da, Amazonek milioika izenburu eskaintzeko aukera baitu.

Irratiak ere, herrialde osokoak edo satelite bidezkoak izanda ere, fisikak mugatuta daude, aldi berean dozenaka edo ehunka kanal jaso baititzakegu, kableen eta espektro radioelektrikoaren mugen ondorioz. Sarean publiko kopuru mugaturik ere ez dago: milioika erosle-bisitari posible daude, munduko edozein bazterrekoak. Etengabe emititzen duten milioika musika kanalerako aukera amaigabea dago, eta P2P sareetan milioika film ezezagun elkarbanatzeko ere bai. Sareari esker bildu eta indarra hartzen duten mikropublikoak badira orain eta agian urtebetean film edo kanta zahar hura soilik hiru lagunek eskuratuko dute, baina bestela batek ere ez zuen eskuratuko, betirako biltegi batean ahaztuta.

Saldu nahi duen negozio bat, hala ere, ezin da bakarrik buztan luzean zentratu, disko edo liburu famatuak baztertuz. Jendeak baztertu egingo du, mp3.com webguneari gertatu zitzaion moduan, bertan soilik produktu marginalak eskaintzen direlako. Erreferentzia ezagunak, berriz, eurak saltzekoak izateaz gain, amuzkia izan daitezke jendea izenburu ezezagunetara hurbilarazteko. Gero dago inteligentziaz produktu batzuk besteekin lotu eta erakusten dizkigun softwarea, Amazon-ena kasu, edo bilaketei lotutako iragarkiak erakusten dizkigun Googlerena.

Googlek berak ere aplikatu du lege hau beste era batean: sareko web orrialde gehienek oso bisita gutxi izaten dute urtean, baina milioika dira eta handik hartzen du bere AdSense iragarkien bidezko irabazien zati handia. Buztan luzearen printzipio hau, bistan denez, sareko hainbat antzeman daiteke. Datorren astean ikusiko dugu, esaterako, euskararen kasuan nola egokitzen den.